ထံုးေက်ာက္ေတာင္ ေဂဟစနစ္ ထိန္းသိမ္းေရး

ထံုးေက်ာက္ေတာင္ ေဂဟစနစ္ ထိန္းသိမ္းေရး

၀င္းႏုိင္ေသာ္ (၀န္းက်င္/သားငွက္)

ရွမ္းျပည္နယ္ (ေတာင္ပုိင္း) ရြာငံၿမိဳ႕နယ္ ရွိ ျပဒါးလင္းဂူ

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေျမာက္ဖ်ား ဟိမဝႏၲာ ေတာင္တန္းမွ ေတာင္ဘက္ပိုင္း ပင္လယ္ ကမ္း႐ိုးတန္းအထိ ေဂဟစနစ္ အမ်ဳိးအစား စံုလင္စြာ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေတြ႕ရွိရသည္။ ႏုိင္ငံဧရိယာ၏ ၄၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔သည္ ေတာင္ကုန္း ေတာင္တန္းေဒသ မ်ားျဖစ္ၿပီး ထံုးေက်ာက္ ေတာင္စဥ္ ေတာင္တန္းမ်ားႏွင့္ ထံုးေက်ာက္ေတာင္ ေဂဟစနစ္ကို က်ယ္ျပန္႔စြာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ၿပီး အထင္ရွားဆံုးမွာ ရွမ္းကုန္းေျမျမင့္ ေဒသ၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ကယားျပည္နယ္ ႏွင့္ ၿမိတ္ကြၽန္းစု ေတာင္ကုန္း ေတာင္တန္းမ်ား ျဖစ္သည္။

ထံုးေက်ာက္ ေတာင္တန္းမ်ားႏွင့္ ထံုးေက်ာက္လိုဏ္ဂူ မ်ားကဲ့သုိ႔ သဘာဝ အေနအထား မ်ားသည္ ကမၻာ့အႏွံ႔အျပားတြင္ တည္ရွိၿပီး တခ်ဳိ႕ေဒသ မ်ားသည္ တန္ဖိုးထား ထိန္းသိမ္းရမည့္ ေနရာေဒသမ်ား ျဖစ္၍ အမ်ားစုကို ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ထားေသာ ေနရာမ်ား အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထားရွိကာ တခ်ဳိ႕ေနရာ မ်ားမွာ သဘာဝ အေနအထား လွပျခင္းႏွင့္ ရွားပါးေသာ ဇီဝမ်ဳိးစံုမ်ဳိးကြဲ မ်ားရွိေသာေၾကာင့္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းေရး နယ္ေျမမ်ား အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ခံထားရ သည္။ ထံုးေက်ာက္ေတာင္ မ်ား၌ မ်ဳိးသုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္ရန္ အႏၲရာယ္ရွိေသာ အပင္ႏွင့္ တိရစၧာန္ မ်ဳိးစိတ္မ်ား တည္ရွိျခင္း၊ ရွားပါးေသာ သဘာဝ တြင္းထြက္မ်ား ႏွင့္ သဘာဝ အေနအထား ရွိျခင္း၊ ဘူမိ႐ုပ္သြင္ ေဗဒ (Geomorphology) ႏွင့္ ေက်ာက္ျဖစ္ ႐ုပ္ၾကြင္းေလ့လာေရး ေဗဒ (Palaeontology) အတြက္ ေလ့လာရန္ အေရး ႀကီးေသာ ေနရာမ်ားျဖစ္ျခင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဘာသာေရး အတြက္သာမက စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ စက္မႈလုပ္ငန္း မ်ားႏွင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္း မ်ားအတြက္လည္း အဓိက အေရးပါေသာ ေနရာမ်ားျဖစ္၍ အထူးထိန္းသိမ္း ကာကြယ္သင့္သည္။

ထံုးေက်ာက္ေတာင္ ေဒသမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ ဇီဝမ်ဳိးစံုမ်ဳိးကြဲ မ်ားသည္ ေယဘုယ် အားျဖင့္ ရွားပါးေသာ မ်ဳိးစိတ္မ်ားျဖစ္ၿပီး ၄င္းေဒသ၌သာ ေတြ႕ရွိရေသာ မ်ဳိးစိတ္ (Endemic Species) မ်ားျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔အေနႏွင့္ ခက္ခဲသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ရွင္သန္ ေနထုိင္ၾကရၿပီး ေနရင္းေဒသမ်ား ပ်က္စီးသြားပါက ျပန္လည္ ရွင္သန္ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ေတာ့ပါ။ ထံုးေက်ာက္ လုိဏ္ဂူ မ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ တိရစၧာန္မ်ား အနက္ သိသာထင္ရွားေသာ မ်ဳိးစိတ္ တစ္မ်ဳိးမွာ လင္းႏုိ႔မ်ဳိးစိတ္ ျဖစ္သည္။ လင္းႏို႔မ်ားသည္ လိုဏ္ဂူအတြင္း ေနထုိင္ က်က္စားေသာ တိရစၧာန္မ်ား အနက္ အဓိကက်သည့္ (Key Stone Species) မ်ဳိးစိတ္ျဖစ္ၿပီး လူသားမ်ား အတြက္ ေဂဟစနစ္ ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးေနေသာ မ်ဳိးစိတ္အျဖစ္ ထင္ရွားၾကသည္။ လင္းႏုိ႔မ်ားသည္ ညစဥ္ ေကာက္ပဲသီးႏွံ ဖ်က္ပိုးမႊား သန္းေပါင္း မ်ားစြာအား စားသံုးျခင္းျဖင့္ ရွင္းလင္းေပးျခင္း၊ သီးပင္၊ စားပင္မ်ား ဝတ္မႈန္ကူးေပးျခင္း၊ လင္းႏုိ႔ေခ်း ထုတ္လုပ္ေပးျခင္း စသည္ျဖင့္ အက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းမ်ားအား ေဆာင္ရြက္ေပး လ်က္ရွိသည္။ ကရင္ျပည္နယ္၊ မြန္ျပည္နယ္ႏွင့္ တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီး အတြင္းရွိ လိုဏ္ဂူတခ်ဳိ႕တြင္ လင္းႏုိ႔ အေကာင္ေရ ငါးသိန္းမွ တစ္သန္းအထိ ေနထုိင္ လ်က္ရွိေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ ႏုိင္ခဲ့ၿပီး ထုိကဲ့သို႔ ထံုးေက်ာက္ လိုဏ္ဂူမ်ားအား ထပ္မံေဖာ္ထုတ္ မွတ္တမ္းတင္၍ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ သင့္သည္။ ေတာင္တန္းမ်ား၊ လိုဏ္ဂူမ်ား၊ ေက်ာက္နံရံ မ်ားတြင္ အသိုက္ျပဳ လုပ္ေလ့ရွိေသာ ဇီဝဇိုးငွက္ မ်ဳိးစိတ္ မ်ားသည္လည္း ထင္ရွားၿပီး သဘာဝ ငွက္သိုက္ ထုတ္လုပ္ေရးႏွင့္ အိမ္ေမြးငွက္သုိက္ ထုတ္လုပ္ေရး တို႔ကို ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ သာမက ကြၽန္းစု၊ ကမ္း႐ိုးတန္း ႏုိင္ငံမ်ားတြင္လည္း ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ထံုးေက်ာက္ ေဂဟစနစ္ ထိန္းသိမ္းေရးကုိ သစ္ေတာဥပေဒ မ်ားႏွင့္ သာသနာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ဝန္ႀကီးဌာန၏ တည္ဆဲ ဥပေဒမ်ားအရ ထိန္းသိမ္း ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိသည္။ သမုိင္းအႀကိဳေခတ္ နံရံေဆးေရး ပန္းခ်ီမ်ားရွိေသာ ျပဒါးလင္းဂူအား ပန္းေလာင္ ျပဒါးလင္း ေဘးမဲ့ေတာ နယ္ေျမအတြင္း ထည့္သြင္း၍ ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ ေကာ့ဂြန္းဂူ ႏွင့္ ရေသ့ပ်ံဂူ ကဲ့သို႔ ေရွးေဟာင္း အႏုပညာလက္ရာ မ်ားရွိေသာ ထံုးေက်ာက္ လုိဏ္ဂူမ်ားအား ယဥ္ေက်းမႈ ဦးစီးဌာနက ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းေရး ေနရာမ်ား အျဖစ္ သတ္မွတ္၍ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ ထားရွိသည္။

ထံုးေက်ာက္ေတာင္ ေဂဟစနစ္တြင္သာ ေတြ႕ရွိရသည့္ ဇီဝမ်ဳိးစံုမ်ဳိးကြဲ မ်ားအား မ်ဳိးသုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္ရန္ အဓိက ၿခိမ္းေျခာက္ ေနေသာအရာမွာ ဘိလပ္ေျမ လုပ္ငန္းမ်ား အတြက္ ထံုးေက်ာက္ ထုတ္လုပ္ျခင္းပင္ ျဖစ္၍ ထံုးေက်ာက္ ထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ လာေသာ အမႈန္႔မ်ားႏွင့္ တုန္ခါျခင္း မ်ားေၾကာင့္ အစားျပန္လည္ မရႏုိင္ေသာ သဘာဝႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ တန္ဖိုးမ်ား ထိခိုက္ပ်က္စီးျခင္း၊ ေရအေနအထားမ်ား ပ်က္စီးျခင္း၊ ေရညစ္ညမ္းမႈႏွင့္ တျခားပ်က္စီး ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ႏုိင္ငံဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာျခင္း ႏွင့္အတူ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ လာသျဖင့္ ဘိလပ္ေျမ လုိအပ္ခ်က္လည္း ျမင့္မားလာၿပီး ထံုးေက်ာက္ ထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ထံုးေက်ာက္ေတာင္ ေဂဟစနစ္ ထိခိုက္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ေရး အစီအစဥ္မ်ား ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္ေနၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပ လိုက္ပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္ ၊ စာ(၉)