အပူစာလား အေအးစာလား

အပူစာလား အေအးစာလား

ၾကည္လြင္ျမင့္ (မုျဒာ)

ေနပူထဲမွ ျပန္လာလွ်င္ ေရေအး မေသာက္ဘဲ ေရေႏြးၾကမ္း ေသာက္ပါဟု ဆိုသျဖင့္ ဤအေၾကာင္း ကို မရွင္းလင္းပါ။ ေရေႏြးၾကမ္း သည္ အပူ ျဖစ္သျဖင့္ အပူစာလား၊ အေအးစာလား ဟု ေမးလာသူ မိတ္ေဆြ တစ္ဦးကို ရွင္းျပလိုသျဖင့္ ဤေဆာင္းပါးကို ေရးလုိက္ ပါသည္။

အပူစာ ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း။ လွ်ာေပၚတြင္ ပူသြားတိုင္း အပူစာ ဟုတ္ပါသလား။ အေအးစာ ဆိုသည္မွာ လွ်ာေပၚတြင္ ေအးစက္သြားလွ်င္ အေအးစာ ျဖစ္ပါသလား။ အပူစာ၊ အေအးစာသည္ လွ်ာအရသာ အေပၚတြင္ မူတည္ဆံုးျဖတ္ ပါသလား။ 

တုိင္းရင္းေဆး ပညာတြင္ ပူမႈ၊ ေအးမႈ ေတေဇာျပဳ ဆိုေသာစကား ရွိသည္။ အပူသည္ (ဥဏွေတေဇာ)၊ အေအးသည္ (သီတေတေဇာ) ျဖစ္သျဖင့္ ပူျခင္း၊ ေအးျခင္းကို ဦးေဆာင္သူမွာ ''ေတေဇာ'' တစ္လံုးပင္ ျဖစ္သည္။ အတြင္းဓာတ္ သေဘာသည္ ရာသီဥတုပူ႐ံု၊ ေအး႐ံုျဖင့္ ပ်က္မသြား သျဖင့္ အပူစာသည္ အၿမဲ အပူစာျဖစ္ၿပီး အေအးစာ သည္လည္း အၿမဲ အေအးစာ ျဖစ္သည္။ အေအးစာကို အပူေပး႐ံုမွ်ျဖင့္ အပူစာ ျဖစ္မလာႏိုင္ပါ။

အထက္တြင္ ေရးသားခဲ့သည့္ ေရေႏြးၾကမ္း ကိုပင္ ဥပမာျပဳ လုိသည္။ ေရသည္အေအး  ျဖစ္ပါသည္။ ေရကို မီးျဖင့္ အပူေပးၿပီး ပြက္ပြက္ဆူသည္ ဆိုပါစို႔။ ေခတၱအပူသာ ျဖစ္သည္။ ၾကာလွ်င္ ျပန္ေအးသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ၾကာရွည္ပူ၍ မေနႏုိင္ပါ။ ေရေႏြးၾကမ္း ဆိုသည္မွာ ဆူပြက္ၿပီးေသာ ေရေႏြးပူပူတြင္ လက္ဖက္ေျခာက္ ခတ္ထားေသာ အရည္ျဖစ္သည္။ လက္ဖက္ေျခာက္ သည္ လက္ဖက္ရြက္မွ ျဖစ္လာျခင္း  ျဖစ္သည္။ မူလလက္ဖက္ရြက္ ၏ အရသာမွာ (ဖန္+ခါး)ေသာ အရသာ ျဖစ္ေလသည္။ ဖန္ႏွင့္ခါးသည္ သီတေတေဇာ အေျခခံေသာ အေအးစာ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ဖက္ အစိုျဖစ္ေစ၊ အေျခာက္ျဖစ္ေစ အေအးစာ ျဖစ္သည္။

လက္ဖက္ေျခာက္ ကို ေရေႏြးပူပူ တြင္ ခတ္ေသာက္ေသာ အခါ ဖန္ခါး အရသာမွာ ခ်က္ခ်င္း ေပၚလာသည္။ ျပင္ပတြင္ ရာသီဥတု  ေအးေနေသာအခါတြင္ အေငြ႕ တေထာင္းေထာင္း ႏွင့္ မႈတ္ေသာက္၍ ရင္းတြင္းေႏြးေထြး သြားသည္။ ရင္းတြင္း၌ ေႏြးေသာေၾကာင့္ အပူမျဖစ္၊ ဝမ္းတြင္းေအး ေစသည္။ ဆီးကို ရႊင္ေစသည္။ သို႔ေသာ္ အလြန္အကြၽံ ေသာက္လွ်င္ အဖန္၏ ဓာတ္သေဘာေၾကာင့္ ဝမ္းခ်ဳပ္ ေစႏိုင္သည္။

အေနာက္တိုင္း သုေတသန ပညာရွင္ မ်ားက ေရေႏြးၾကမ္း ေသာက္ျခင္းျဖင့္ မေကာင္းေသာ အဆီ ကိုလက္စထေရာ အဆိုးမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ၿပီး ေကာင္းေသာ အဆီ ကိုလက္စထေရာ မ်ားကို တိုးပြားေစသည္။ လက္ဖက္ေျခာက္ ခတ္ထားေသာ ေရေႏြးၾကမ္းကို ႏွစ္ရွည္လမ်ား စြဲ၍ေသာက္ သူ မ်ားမွာ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းတြင္ ျဖစ္ေသာ ကင္ဆာေရာဂါ ေဘးမွ ကင္းေဝး ေစေၾကာင္း ေထာက္ခံခ်က္ ေပးထားၾကသည္။ ျဖစ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ကင္ဆာ၏ သေဘာတရားမွာ ဆဲလ္မ်ားကို လို အပ္သည္ထက္ ပို၍တိုးပြား လာျခင္းျဖစ္ၿပီး လက္ဖက္ေျခာက္ ၏ အဖန္သတၱိမွာ တိုးပြားမႈကို က်ဳံ႕ေစေသာ သတၱိေၾကာင့္ ျဖစ္မည္ ဟု ယူဆႏိုင္ပါသည္။

''ကင္ဆာ'' ေရာဂါကို ဘာသာေရး ႐ႈေထာင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ ျဖစ္-ပ်က္ သေဘာပင္ ျဖစ္ပါသည္။ တရားသေဘာ အရ ေလာကႀကီးတြင္ မည္သည့္ အရာမဆို ျဖစ္ၿပီးလွ်င္ ပ်က္ၿမဲျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ အမွန္တရား ျဖစ္သည္။ အမွန္တရားကို ေသြဖည္ၿပီး ျဖစ္ပ်က္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ျဖစ္၊ ျဖစ္ ခ်ည္းျဖစ္ေနလွ်င္ အပ်က္မရွိေတာ့ သျဖင့္ တိုးၿပီးရင္း တိုးလာေတာ့မည္။ ဤသည္မွာ ေဖာက္ျပန္ ေသာ ေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ခႏၶာကိုယ္တြင္ ဆဲလ္ေခၚ ကလာပ္စည္း မ်ားမွာ ေန႔စဥ္ေသဆံုး ေနၾကသည္။ တစ္ဖက္မွလည္း ေန႔စဥ္ ဆဲလ္အသစ္မ်ား ေမြးဖြားေနသည္။ ေမြးဖြားမႈႏွင့္ ေသဆံုးမႈ ညီမွ်ေနေသာ အခါ ဘာမွမျဖစ္။ ဆဲလ္တစ္ခုသည္ မေသေတာ့ဘဲ တိုးတိုး၍ ပြားလာေသာ အခါ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ျဖစ္လာေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တိုင္းရင္းေဆး အယူအဆအရ ကင္ဆာကို ျမစ္ပြားနာ၊ တိုးပြားနာ ဟု ေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။

ဖန္ေသာ အရသာကို အေအးစာဟု ယူဆ သကဲ့သို႔ ခ်ဳိေသာအရသာ ကိုလည္း အေအးစာဟု ယူဆႏိုင္သည္။ (အခ်ဳိကိုမူ၊ အေအးယူ၊ အပူၿငိမ္း ေလသည္) ဟု အဆိုရွိသျဖင့္ အခ်ဳိဓာတ္သည္ အပူၿငိမ္း ေစေသာ ဓာတ္ျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္းေဆး၊ အပူၿငိမ္း ေသြးေဆးကို စားၾကည့္ေသာ အခါ ေအး၍ခ်ဳိေသာ အရသာကို လွ်ာေပၚတြင္ ရေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ အပူႀကီး၍ ဖ်ားေသာအခါ ထိုေသြးေဆး ကိုပင္ သနပ္ခါး၊ နံ႔သာျဖဴ၊ ကရမက္ စေသာ နံ႔သာေသြးရည္ ႏွင့္ေဖ်ာ္၍ တုိက္သျဖင့္ အပူဖ်ား က်ေစေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ဆီးပူေသာ အခါ ဆီးေဆးမ်ားကို ဆန္ေဆးရည္ႏွင့္ တိုက္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ပူေသာ ရာသီတြင္ပင္ ဆန္ကိုေရျဖင့္ ေဆးေသာအခါ ထို ဆန္ေဆးရည္ သည္ ေအးစက္ ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ဆန္ေဆးရည္ ခ်ည္းပဲ သက္သက္ ေသာက္လွ်င္ပင္ ဆီးပူ၊ ဆီးေအာင့္ႏွင့္ မီးယပ္ျဖဴ ေရာဂါမ်ား သက္သာေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ 

အပူစာလား၊ အေအးစာလား ဆံုးျဖတ္ေသာ အခါ လွ်ာေပၚတြင္ ဆံုးျဖတ္ျခင္း သာမက လက္ျဖင့္ ထိေတြ႕ျခင္း ျဖင့္လည္း ဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည္။ ဆန္ေဆးရည္ ေအးေနျခင္းကို သာဓကယူ ႏိုင္သည္။ အပူစာ အေၾကာင္း ဆက္၍ တင္ျပလို ပါသည္။ မည္ကဲ့သုိ႔ေသာ အစာသည္ အပူစာ ျဖစ္ပါသနည္း။

လွ်ာေပၚတြင္ တင္ေသာအခါ၊ ဝါးစား ၾကည့္ေသာအခါ ပူ၊ စပ္၊ ခ်ဥ္ အရသာရွိေသာ အစာမ်ားသည္ အပူစာ ျဖစ္သည္ဟု အၾကမ္းဖ်င္း မွတ္ယူႏိုင္သည္။ ႀတိကဋဳတ္ သံုးပါးေခၚ င႐ုတ္ေကာင္း၊ ပိတ္ခ်င္း၊ ခ်င္းတို႔သည္ အပူစာ စစ္စစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ စားေနစဥ္ လွ်ာေပၚတြင္ ပူသည္သာမက အစာ ေၾကညက္ၿပီး မစင္အျဖစ္ ဝမ္းသြားခ်ိန္ အထိ ပူေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အပူစာ၏ သတၱိမွာ ေသြးထဲ ေရာက္သည္ အထိ ပူသည္။ အစာေၾကညက္ ေစရန္ အေထာက္အကူ လည္းျဖစ္သည္။ ေခြၽးထုတ္ေဆး အျဖစ္လည္း အက်ဳိးျပဳသည္။ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး အျဖစ္လည္း ပူစပ္ေသာ အက်ဳိးသြား ရွိသည့္ေဆး မ်ားကို အသံုးျပဳ ၾကသည္။

သို႔ေသာ္ ေရေႏြးၾကမ္း၊ ဟင္းခ်ဳိရည္ပူပူ၊ ၾကက္စြပ္ျပဳတ္ရည္၊ ေကာ္ဖီပူပူ၊ ဆန္ျပဳတ္ ပူပူတို႔မွာ ေခတၱခဏသာ လွ်ာေပၚတြင္ ပူေသာအစာမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး ေၾကညက္ၿပီး ေသာအခါ အေအးစာမ်ား ပင္ျဖစ္သည္။

ထို႔အတူ ဘူးသီး၊ ခဝဲသီး၊ ပန္းေဂၚဖီ၊ မုန္လာထုပ္၊ မုန္လာဥ၊ ခါၾကက္ဥ၊ ကန္စြန္းရြက္၊ ပဲေတာင့္ရွည္၊ ေဂၚရခါးသီး၊ ေဂၚရခါး ၫြန္႔၊ ျပည္ပန္းညိဳရြက္၊ ကၫြတ္၊ ဇရစ္၊ မႈိ အမ်ဳိးမ်ဳိး စသည္တို႔မွာ အတြင္းဓာတ္ခံ အေအးစာမ်ား ျဖစ္သျဖင့္ မည္သုိ႔ပင္ ပူေအာင္ ေၾကာ္ေလွာ္ ခ်က္ျပဳတ္စား ေသာ္လည္း ေခတၱသာ လွ်ာေပၚတြင္ ပူေသာ အေအးစာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ထို႔အတူ ခ်င္းတက္၊ င႐ုတ္သီး၊ င႐ုတ္ေကာင္း၊ ဇီယာ၊ ကရေဝးရြက္၊ ပိတ္ခ်င္း၊ မွ်စ္၊ မွ်စ္ခ်ဥ္၊ ဥသွ်စ္သီး၊ ဥသွ်စ္ရြက္၊ တညင္းသီး၊ ဒူးရင္းသီး၊ ေခြးေတာက္၊ တမာ၊ ေၾကာင္လွ်ာ၊ သရက္ကင္း စသည့္မ်ား မွာလည္း အပူ အေၾကာင္းခံ ရွိေသာ အစာမ်ားျဖစ္ သျဖင့္ မည္သို႔ပင္ အေအးခံ၍ စားေသာ္လည္း ေၾကညက္ၿပီးေသာ အခါ ပူေသာ ဥဏွာေတေဇာ အစာမ်ားပင္ ျဖစ္သျဖင့္ အပူေရာဂါ၊ အတက္ေရာဂါ ရွိသူမ်ား ဆင္ျခင္စားသံုး ရမည့္ အပူစားမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္ ၊ စာ(၈)