HIV ပုိးကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ား ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေရး

HIV ပုိးကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ား ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေရး

ေဒါက္တာ လႊမ္းမုိးဟန္

Indian HIV-positive children play at the Gan Sabra
non-governmental organisation in Aizawl

ယေန႔ ကမၻာေပၚမွာ HIV ပိုးကူးစက္ခံ ထားရသည့္ ကေလးငယ္ေပါင္း ၃ ဒသမ ၄ သန္းရွိလိမ့္မည္ ဟု ခန္႔မွန္းထား ၾကသည္။ ထုိကေလးငယ္ မ်ား၏ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းက အာဖရိကတုိက္မွာ ရွိေနၾကသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ ၂ဝဝဝ ျပည့္လြန္ႏွစ္ မ်ားဆီကေတာ့ HIV ပိုးကူးစက္ခံထား ရသည့္ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္မ်ား အဖို႔ ေသျခင္းတရားႏွင့္ အလ်င္အျမန္ ရင္ဆုိင္သြား ခဲ့ၾကရတာပါ။ အခုေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ HIV ပိုးထိန္းခ်ဳပ္ေဆး (ART) ေတြကို HIV ပိုးရွိေနသူ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္မ်ားမွာ တုိက္ေကြၽး လာႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ကေလးႀကီးပိုင္း အရြယ္မွသည္ ႀကီးေကာင္ဝင္ လာသည္အထိ၊ ထိုမွတစ္ဖန္ အရြယ္ေရာက္ လာသည္အထိ အသက္ရွည္ လာၾကပါၿပီ။

ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္မ်ားကို HIV ပိုး ကူးစက္ႏႈန္း ကလည္း ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္မွာ ေလးသိန္းခြဲအထိ ရွိခဲ့ရာမွ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္မွာ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္ ႏွစ္သိန္းေျခာက္ ေသာင္း ကိုသာ ကူးစက္ေတာ့သည္ အထိ က်ဆင္း လာခဲ့သည္။ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္ ေတြမွာ HIV ပိုးကူးစက္ခံရျခင္း၏ အဓိက အေၾကာင္းရင္းက မိခင္ဆီက လာတာပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေနခ်ိန္၊ မီးဖြားေနသည့္ အခ်ိန္၊ ႏုိ႔တိုက္ခ်ိန္ ေတြမွာ HIV ပိုးက မိခင္မွသည္ ကေလးဆီသို႔ ေရာက္သြားႏုိင္သည္။ ထုိသို႔ ကူးစက္ႏုိင္သည့္ အခ်ိန္မ်ားမွာ HIV ပိုးရွိသူ ကိုယ္ဝန္ေဆာင ္မိခင္ကို ART ေဆးမ်ား တုိက္ေကြၽးထား ျခင္းျဖင့္ ရင္ေသြးေလးထံ ေရာဂါကူးစက္မႈကို က်ဆင္းသြား ေစႏုိင္သည္။ ထုိကုသနည္းလမ္း မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ အသံုးျပဳလာၾက ျခင္းေၾကာင့္ မိခင္မွ ရင္ေသြးထံ HIV ပိုးကူးစက္မႈႏႈန္း သိသာစြာ က်ဆင္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။

သုိ႔တုိင္ေအာင္ HIV ပိုးႏွင့္အတူ ေမြးဖြား လာၾကရသည့္ ရင္ေသြးငယ္ေတြ ရွိေနတုန္းပါ။ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္း မွာပင္ HIV ပိုးရွိေနသူ ကေလးငယ္ သံုးသိန္း ကမၻာေပၚကို ေရာက္ရွိလာခဲ့ ၾကသည္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္မွာ ART ေဆးေသာက္သံုးရန္ လုိေနသည့္ ကေလးငယ္ ၁ ဒသမ ၆ သန္းအနက္ ၃၄ ရာခိုင္ႏႈန္း သာလွ်င္ ထုိေဆးမ်ားကို ေသာက္သံုးႏုိင္ ခဲ့သည္။ မိခင္မွ ကေလးကို HIV ပိုးမကူးေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ လိုသလို ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံၿပီး ျဖစ္သည့္ ကေလးငယ္ ေတြကိုလည္း ART ေဆးျဖင့္ ကုသဖို႔လိုသည္။ ဒါတင္ပဲလား ဆိုေတာ့ မဟုတ္ျပန္ပါ။ HIV ပိုးကူးစက္ခံထား ရသည့္ ကေလးသူငယ္မ်ား အတြက္ ျဖည့္ဆည္း ေဆာင္ရြက္ေပးစရာ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ မ်ားစြာ က်န္ေနပါေသးသည္။

HIV ပိုးသည္ လူသား၏ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို လွဲၿဖိဳပစ္မွန္း အားလံုး သိခဲ့ၾကၿပီ။ လူႀကီးတစ္ေယာက္ ၏ကိုယ္ခံအား စနစ္ကို ပင္လွ်င္ ဖ်က္ဆီးပစ္ ႏုိင္သည့္ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၏ ဒဏ္ကို ကိုယ္ခံအားစနစ္ မဖြံ႕ၿဖိဳးေသးသည့္ ကေလးသူငယ္ မ်ားမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ခံၾကရသည္။ HIV ပိုးက ကေလးငယ္၏ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ရွိေနသည္ ႏွင့္အမွ် ကေလးငယ္၏ ႐ုပ္ပိုင္းႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ ႀကီးထြားမႈေတြ ေႏွးေကြးသြားသည္။ ဦးေႏွာက္၊ ႏွလံုး၊ အဆုတ္ စသည့္ ကိုယ္အဂၤါေတြကို ထိခိုက္သြား ေစသည္။ ထိုသို႔ ထိခိုက္သြားၿပီးၿပီ ဆုိလွ်င္ ART ေဆးမ်ားႏွင့္လည္း ျပန္ေကာင္း လာႏုိင္မွာ မဟုတ္ေတာ့။ သည္ေတာ့ HIV ပိုးရွိေနသည့္ ကေလးငယ္ မ်ားမွာ အျမင္အာ႐ံု၊ အၾကားအာ႐ံုႏွင့္ ပညာသင္ၾကား ႏုိင္စြမ္းမ်ားမွာ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈေတြ ရွိေနႏုိင္သည္။ အဆုိပါ ျပႆနာမ်ားကို ကိုင္တြယ္ႏုိင္မည့္ အစီအစဥ္ေတြ လက္ရွိကာလမွာ မျပည့္စံုႏုိင္ ေသးပါ။ ART ေဆး ေလာက္ေလာက္ငင ရႏုိင္ေအာင္ပင္ ႐ုန္းကန္ ႀကိဳးစားေနၾက ရသည့္ အေနအထားပါ။

ေနာက္ထပ္ ျပႆနာတစ္ခုက ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး ေတြမ်ားလွသည့္ ART ေဆးမ်ား၏ အႏၲရာယ္ကို ကေလးသူငယ္ မ်ားမွာ ျပည့္ျပည့္စံုစံု စမ္းသပ္ထားတာ မရွိေသး။ မရင့္က်က္ ေသးသည့္ ကေလးငယ္ မ်ား၏

ခႏၶာကိုယ္မွာ ART ေဆးမ်ားက ေရတုိ၊ ေရရွည္ ဘယ္လုိ အႏၲရာယ္ေတြ ျဖစ္လာေစမွာလဲ ဆုိတာကိုလည္း မသိႏုိင္ၾက ေသးသည့္ အေနအထားပါ။

ေစ်းကြက္ထဲမွာက လူႀကီးမ်ားအတြက္ စီမံေဖာ္စပ္ ထားသည့္ ART ေဆးေတြပဲရွိ ေနသည္။ တစ္ရက္ကို ေဆးတစ္လံုးေသာက္ လိုက္႐ံုႏွင့္ အဆင္ေျပသည္။ ထုိေဆးလံုးထဲမွာ ART ေဆး ႏွစ္မ်ဳိး၊ သံုးမ်ဳိးေပါင္းစပ္ ပါဝင္ၿပီးသား ကေလးငယ္မ်ား အတြက္ေတာ့ ေဆးပမာဏကို ေလ်ာ့ဖို႔လုိသည္။ လူႀကီးအတြက္ ေဖာ္စပ္ထားသည့္ ေဆးမ်ားကို ကေလးငယ္မ်ားကို တုိက္ေကြၽးလို႔ မရႏုိင္။ သည္ေတာ့ ကေလးငယ္မ်ား ခမ်ာ ေဆးတစ္မ်ဳိး၊ တစ္လံုးေသာက္ ေနရသည္။ ေဆးသံုးမ်ဳိးဆုိ ေဆးသံုးလံုး ျဖစ္ၿပီေပါ့။ တစ္ရက္ကို ႏွစ္ႀကိမ္ ေသာက္ရတာမ်ဳိး လည္းရွိႏုိင္သည္။

နဂိုကတည္းက ေဆးတုိက္ရ ခက္ႏုိင္သည့္ ကေလးငယ္မ်ား အတြက္ သည္လိုေဆး အမည္စံုကို ႏွစ္ရွည္လမ်ား အၿမဲတမ္းပံုမွန္ ဘယ္သူက တုိက္ေကြၽးေပး ႏုိင္မွာလဲ။ ေဆးကို ပံုမွန္မေသာက္ရင္ ေဆးယဥ္ပါး ျပႆနာ ျဖစ္မည္။ ေဆးတုိးမွာ မဟုတ္ေတာ့။ ေရာဂါ အေျခအေန ဆုိးလာမည္။ ေသြးထဲမွာ HIV ပိုးေတြျပန္မ်ား လာမွာျဖစ္သျဖင့္ သူတစ္ပါးကို ကူးစက္ခံႏုိင္ေျခ လည္း ပိုမ်ားလာမည္။

HIV ပိုးရွိကေလးငယ္ မ်ား၏ ေနာက္ထပ္ ျပႆနာတစ္ရပ္က လူမႈ အသိုင္းအဝိုင္း ျပႆနာမ်ား ျဖစ္သည္။ လူမႈေရးျပႆနာ တစ္ရပ္က ခြဲျခားႏွိမ့္ခ် ဆက္ဆံခံရမည့္ ျပႆနာျဖစ္သည္။ ေန႔တုိင္း ART ေဆးေတြကို ေသာက္သံုးေနရမည့္ ကေလးငယ္ တစ္ေယာက္အတြက္ ကိုယ့္ေရာဂါကို သူမ်ားေတြ မသိေအာင္ ဖံုးဖိထားႏုိင္ဖို႔ မလြယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ကာယကံရွင္ ကေလးငယ္ ေတြကိုေတာင္ HIV ပိုးအေၾကာင္း၊ သူ႔မွာေရာဂါ ရွိေနသည့္အေၾကာင္း၊ ေဆးပံုမွန္ ေသာက္ဖုိ႔လိုသည့္ အေၾကာင္း ရွင္းျပဖို႔ကိစၥ က မလြယ္ပါ။ ေနာက္ လူမႈေရးျပႆနာ တစ္ရပ္က ဆင္းရဲမႈျဖစ္သည္။ ကေလးငယ္ တစ္ေယာက္အဖို႔ ART ေဆးက အခမဲ့ေပးသူရွိမွ ေသာက္ႏုိင္မွာပါ။ ေဆးရွိ႐ံုတင္ မက ကေလးငယ္၏ ပါးစပ္အတြင္း ေရာက္ေအာင္ ေသာက္ႏုိင္ဖို႔ ၾကပ္မတ္ျပဳစု ေပးမည့္သူလည္း လုိအပ္သည္။ အမ်ားသိၾကသည့္ အတုိင္း HIV ပိုးရွိ ကေလးငယ္မ်ားမွာ မိစံုဖစံု မရွိေတာ့တာ မ်ားသည္။ ရွိေသးရင္ လည္း HIV ေရာဂါပိုး သယ္ေဆာင္ထားၿပီး ေဆးကုသမႈ ခံယူေနရသည့္ မိဘေတြျဖစ္ေန ဖို႔မ်ားသည္။ သည္ေတာ့ ျပင္ပကူညီသူမ်ား၏ အေထာက္အပံ့က လုိအပ္သည္။

အမွန္ေတာ့ HIV ပိုးရွိေနသူ ကေလးငယ္တစ္ဦး အဖို႔ သူ႔ေရာဂါကို ဖံုးကြယ္ထားဖို႔ မလြယ္ကူလွပါ။ သူတို႔ခႏၶာကိုယ္ အေရျပားေပၚမွာက HIV ပိုး၏ နာတာရွည္ ႐ိုက္ခတ္မႈေတြက သက္ေသအျဖစ္ ရွိေနတတ္သည္။ အေရျပားေပၚမွ အမာရြတ္ေတြ၊ ႀကီးထြားမႈနည္းၿပီး ႀကံဳလွီေနတာ ေလးေတြက ဖံုးကြယ္လို႔မရႏုိင္ပါ။ ဒီလိုႏွင့္ HIV ပိုးရွိေနသူ ကေလးငယ္မ်ား အားလံုးလုိလုိမွာ သူတို႔ ကိုယ္တိုင္ မေဖာ္ထုတ္ျပ ႏုိင္သည့္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္ေတြ ပါရွိေနတတ္သည္။

ကေလးငယ္မ်ားမွာ သူတုိ႔ကိုယ္ပိုင္ ကုသမႈဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေပးႏုိင္သည့္ ရင့္က်က္မႈမ်ဳိး မရွိေသး။ ဒီေတာ့ သူတုိ႔၏မိဘ သို႔မဟုတ္ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္သူ မ်ားက ကေလးငယ္မ်ား အတြက္ ကုသမႈဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေတြကိုေပးၾက ရသည္။ ေမြးကင္းစ၊ တစ္ႏွစ္ႏွင့္ ႏွစ္ႏွစ္အရြယ္ ကေလးငယ္ေတြမွာ HIV ပိုးရွိေနျခင္းကို သက္ဆုိင္ရာ ကေလးငယ္အား နားလည္ေအာင္ ေျပာျပလုိ႔ရမွာ မဟုတ္။ ဘယ္လိုအခ်ိန္၊ ဘယ္လို အသက္အရြယ္မွာ ကေလးေတြကို သူတုိ႔ဆီမွာ HIV ပိုးရွိေနၿပီး ART ေဆး ေသာက္ရေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ဘယ္သူေတြက ရွင္းျပမွာလဲ။ ကေလးေတြမွာ HIV ပိုးရွိေနျခင္းက လူႀကီးမ်ားႏွင့္ အေတာ္ ကြာေၾကာင္း သေဘာေပါက္မိ ၾကမည္ထင္သည္။

HIV ကေလးငယ္ေတြ ပညာသင္ၾကားသည့္ ေနရာမွာလည္း မွတ္ဉာဏ္၊ ေတြးေခၚဉာဏ ္အားနည္းသည့္ ျပႆနာေတြ ရွိေနႏုိင္ေသးသည္။ HIV ပိုးက ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ေတြ ကို ဒုကၡေပးတတ္သည္။ နဂိုကတည္းကမွ ဆင္းရဲသည့္ အသိုင္းအဝိုင္းမွာ ႀကီးျပင္းလာ ၾကရတာ၊ ပညာသင္ၾကားဖို႔ပါ အခက္အခဲ ရွိေနသည္ဆုိေတာ့ သည္ကေလးငယ္ မ်ား၏ အနာဂတ္ လွပေစဖို႔က အခက္အခဲျဖစ္သည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕အစည္း မ်ားကလည္း အဆုိပါ လူမႈေရးျပႆနာ ေတြကို ေရရွည္ေျဖရွင္းေပး ႏုိင္ဖို႔ စီမံခ်က္ေတြ မခ်မွတ္ႏုိင္ၾကေသး။ သူတုိ႔အတြက္ အဓိကတာဝန္က ART ေဆးမ်ား မွန္မွန္ရရွိ ေနႏုိင္ဖုိ႔ပါ။

HIV ပိုးရွိေနသူတိုင္းက ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းေတြမွာ တက္ေရာက္ကုသ ေနရသည့္ လူမမာေတြမ ဟုတ္ၾကပါ။ ကိုယ့္အိမ္ရာႏွင့္ လူ႔ပတ္ဝန္းက်င္ အသိုင္းအဝိုင္း ထဲမွာပဲ သူလိုငါလို သြားလာလႈပ္ရွား ေနၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ HIV ပိုးရွိေနသူ ကေလးငယ္မ်ား မွာလည္း ခုခံအားစနစ္ ပ်က္စီးသြားသည့္ အခ်ိန္ မေရာက္မခ်င္း သူလိုငါလိုပဲ ရွင္သန္ရပ္တည္ ေနၾကမွာပါပဲ။ တစ္ခုေတာ့ ရွိသည္။ သူတုိ႔ေလး ေတြက မိဘမဲ့ေတြ ျဖစ္ဖို႔မ်ားသည္။ ဒါမွမဟုတ္ ၾကည့္႐ႈေထာက္ပံ့ မည့္သူ မရွိၾကသူေတြ ျဖစ္ႏုိင္သည္။ သူတို႔ေလး ေတြကို သက္ဆုိင္ရာ အရြယ္မ်ား အလိုက္ ၾကည့္႐ႈေစာင့္ေရွာက္ ေထာက္ပံ့ ကုသေပးမည့္ လူမႈေရး အစီအစဥ္ေတြ ရွိဖုိ႔လုိပါသည္။ သင့္ေလ်ာ္သည့္ အခ်ိန္ႏွင့္အရြယ္၊ လံုေလာက္သည့္ ရင့္က်က္မႈမ်ား ရွိလာသည့္ အခါတြင္လည္း သူတို႔ဆီမွာ ရွိေနသည့္ HIV ေရာဂါပိုး အေၾကာင္း ရွင္းလင္းေျပာျပၿပီး က်န္းမာေရး အသိပညာေပး ထားဖို႔ လုိအပ္ေၾကာင္း တင္ျပ လိုက္ရပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္သတင္းစာ ၊ စာ(၈)