ေဆး၀ါးအသစ္ သုေတသနမ်ားမွာ ပါ၀င္ အစမ္းသပ္ခံသင့္သလား

ေဆး၀ါးအသစ္ သုေတသနမ်ားမွာ ပါ၀င္ အစမ္းသပ္ခံသင့္သလား

ေဒါက္တာ လႊမ္းမုိးဟန္

တစ္ေန႔မွာ ကြၽန္ေတာ္ဆီကို မေသာ္ေသာ္ ဆုိတဲ့ အမ်ဳိးသမီး တစ္ဦးက ဖုန္းဆက္ေမးလာ ပါတယ္။ 

ကြၽန္မအမည္ မေသာ္ေသာ္ပါ။ ကြၽန္မရဲ႕ မိခင္ဟာ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာေရာဂါ ကုသမႈခံယူဖို႔ စင္ကာပူ ႏိုင္ငံကို လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လေလာက္က စတင္ သြားေရာက္ခဲ့ ပါတယ္။ ေသာက္ေဆး တစ္မ်ဳိးနဲ႔ ကုသခဲ့ ပါတယ္ဆရာ။ ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္က ေဆးစစ္ဖို႔၊ ကင္ဆာ ဆရာဝန္ႀကီးနဲ႔ ျပန္လည္ျပသဖို႔ ပံုမွန္ရက္ခ်ိန္း အတိုင္း သြားတဲ့အခါမွာေတာ့ အေမ့ရဲ႕ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာ ဟာ မူလကထက္ ပိုမိုဆိုးရြား ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ စင္ကာပူက ဆရာဝန္ႀကီး ကေတာ့ အေမ့ကို Clinical trials ေတြထဲထည့္ၿပီး ကုခ်င္တယ္လို႔ ေျပာလာပါတယ္ဆရာ။ ေရာဂါက ကြၽမ္းေနၿပီမို႔ စမ္းသပ္ဆဲ ကင္ဆာေဆး သစ္တစ္မ်ဳိးနဲ႔ ကုသေပးမယ္လို႔ ေျပာလာတာပါ။ ေဆးဝါးစရိတ္ ကလည္း အခမဲ့ လို႔ ေျပာပါတယ္ ဆရာရွင့္။ သူတို႔ကေတာ့ ကင္ဆာေဆးသစ္ ႏွစ္မ်ဳိး၊ သံုးမ်ဳိးေလာက္ အေၾကာင္းကို ေလ့လာဖို႔ စာရြက္စာတမ္းေတြ ေပးလိုက္ပါတယ္။ လူနာနဲ႔ လူနာရွင္မ်ား သေဘာတူရင္ေတာ့ အဲဒီအထဲက ေဆးတစ္မ်ဳိးနဲ႔ စမ္းသပ္ခံႏိုင္ ပါတယ္ဆရာ။ Clinical trials မ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လံုးဝ ၾကားဖူးနားဝ မရွိတာေၾကာင့္ ဆရာ့အေနနဲ႔ ရွင္းျပ အႀကံေပး ေစခ်င္ ပါတယ္ရွင့္။

မေသာ္ေသာ္ရဲ႕ ေမးခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ျမဝတီ စာဖတ္ပရိသတ္နဲ႔ ျပည္သူ အမ်ားလည္း သိေစခ်င္တာေၾကာင့္ စာေရးသူရဲ႕ အႀကံေပးခ်က္ကို ေရးသား လိုက္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ အေနာက္တိုင္း ေဆးဝါးမ်ားရဲ႕ သေဘာ သဘာဝကိုက ဒီလို Clinical trials ေတြျပဳလုပ္ၿပီး လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ အတည္ျပဳေလ့ ရွိပါတယ္။ ကင္ဆာေဆးမ်ား ကေတာ့ ပိုေသခ်ာဖို႔ လိုတာေပါ့။ ဆဲလ္ကလာပ္စည္း ေတြကို ေသေစမယ့္ ျပင္းအားျမင့္ ဓာတုေဗဒ ျဒပ္ေပါင္းေတြ ျဖစ္ေနတာကိုး။ ကင္ဆာေဆး ပညာရဲ႕ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ မွာ ဒီလို Clinical trials ေတြနဲ႔ပဲ ရွင္သန္ ရပ္တည္ခဲ့ၾက ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

Clinical trials လို႔ဆိုလိုက္ရင္ အဆင့္ ေလးဆင့္နဲ႔ ခြဲျခားၿပီး ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ Phase I ကေန Phase IV အထိလို႔ သံုးႏႈန္းေရးသား ၾကပါတယ္။ Phase  ဆိုတာကေတာ့ ဒီေဆးဟာ ဘယ္လိုအႏၲရာယ္ ရွိသလဲ ဆိုတာကို စမ္းသပ္တာပါ။ တိရစၧာန္ ေတြနဲ႔ေတာ့ စမ္းၿပီးၿပီ။ လူမွာ ဘယ္လိုျဖစ္မလဲ ဆိုတာ လံုးဝ မစမ္းသပ္ရ ေသးတဲ့အဆင့္ပါ။ ဒီမွာပါဝင္တဲ့ လူနာက နည္းေလ့ရွိတယ္။ စြန္႔လႊတ္ စြန္႔စား သူရဲေကာင္းေတြ လို႔ပဲဆိုရမယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကုစရာ ကင္ဆာ ေဆးေပါင္းစံုၿပီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေပ်ာက္ဆံုးေနၾကတဲ့ သနားစရာ လူနာေတြက ေကာက္႐ိုး တစ္မွ်င္အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ စမ္းသပ္ခံၾကတာ မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။

Phase I က တကယ္ေတာ့ ဒီေဆးရဲ႕အစြမ္းကို လံုးဝ မသိႏုိင္ၾက ေသးဘူး။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး ကိုပဲ ေစာင့္ၾကည့္ ေနခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္တယ္။ Phase II မွာေတာ့ ဒီေဆး အသစ္ရဲ႕ ကင္ဆာအေပၚ အာနိသင္ကို စၿပီးေလ့လာ ႏုိင္လာၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး ေတြကိုလည္း ေစာင့္ၾကည့္ ေနရတုန္းပဲ။ Phase II ကေတာ့ အဆင့္ျမင့္ လာၿပီ။ လက္ရွိ အေကာင္းဆံုးဆိုတဲ့ ကင္ဆာကုထံုးနဲ႔ အသစ္စမ္းသပ္ ေနတဲ့ ကင္ဆာေဆးရဲ႕ ရလဒ္ကို ႏိႈင္းယွဥ္ တာမ်ဳိးေတြ ပါလာၿပီ။ ေဆးအသစ္က ပိုေကာင္းလား။ ေဆးအေဟာင္း ထက္ သာရဲ႕လား ဆိုတာကို စမ္းတာေပါ့။ ဒီလို အေနအထားမ်ဳိး ေရာက္မွ ေဆးဝါးသစ္ဟာ မူလ ေဆးဝါးအေဟာင္း ထက္ မသာပါဘူးလို႔ အေျဖထြက္တာ ေတြလည္း ရွိတာေပါ့။ အဲဒီ Phase III မွာပဲ ဒီကင္ဆာေဆးကို တရားဝင္ ေရာင္းခ်သံုးစြဲခြင့္ ျပဳလုိက္ၾက ပါၿပီ။ Phase IV ကေတာ့ ေစ်းကြက္ထဲ ေရာက္ၿပီးသား ကင္ဆာ ေဆးေတြရဲ႕ အေသးစိတ္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး ေလးေတြ၊ ၿပီးခဲ့တဲ့ Phase ေတြမွာ မေျဖရွင္းႏိုင္ ခဲ့တဲ့ မေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ ေလးေတြကို ထပ္ၿပီးေတာ့ သုေတသနျပဳ တာပါပဲ။ မေသာ္ေသာ္ ရဲ႕မိခင္ကို ပါဝင္ဖို႔ ကမ္းလွမ္းတဲ့ သုေတသနက Phase II နဲ႔ Phase III ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါလိမ့္မယ္။

Clinical trials မ်ားမွာ ဝင္ေရာက္စမ္းသပ္ ကုသခံျခင္းျဖင့္ ကိုယ္ဟာ ကင္ဆာ ဆရာဝန္မ်ား စိတ္ဝင္တစား အာ႐ံုစိုက္ခံရတဲ့ လူနာစာရင္းထဲ အလိုလို ပါၿပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္။ သုေတသနထဲမွာ ပါဝင္ေနတဲ့ လူနာကို ဘယ္သူမွ တစ္စံုတစ္ရာ အမွားခံမွာ မဟုတ္ဘူး။ ကင္ဆာ တစ္မ်ဳိးကို ကုသဖို႔ စမ္းသပ္ၿပီ ဆိုကတည္းက ဒီေဆးသစ္ဟာ ေကာင္းမွာ ေသခ်ာသေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေဆးသစ္ဝါးသစ္၊ ေဆးေကာင္း ဝါးေကာင္းနဲ႔ အေစာဆံုး ကုသခံလိုက္ ရတဲ့ လူနာစာရင္းထဲ ကိုယ္ပါဝင္ သြားႏိုင္တယ္။ ေနာင္လာ ေနာက္သား ကင္ဆာလူနာ မ်ားအတြက္ ကိုယ့္ခႏၶာ နဲ႔ရင္းၿပီး သုေတသန ျပဳလုပ္ခံတာမို႔ ကုသိုလ္ အလြန္ရပါတယ္။

အဲ...ဒီလို သုေတသန မ်ားမွာ ပါဝင္ျခင္းျဖင့္ အားနည္းခ်က္ ေတြလည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ စမ္းသပ္ေဆး ဆိုကတည္းက ေဆးအေၾကာင္းကို ေကာင္းေကာင္း မသိေသးလို႔ပါ။ ဒီေတာ့ ေဆးဝါးစမ္းသပ္ ေနတဲ့ အဆင့္တိုင္း မွာကိုပဲ  ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္း မရႏိုင္တဲ့ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးေတြနဲ႔ ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ က ကိုယ့္ရဲ႕ကံတရား ေပါ့။ ဒီေဆးအသစ္က တျခားလူနာ မ်ားမွာ အလြန္ ေကာင္းပါလ်က္ နဲ႔ ကိုယ္တစ္ေယာက္ တည္းက်မွ ေဆးအာနိသင္ မျပတာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ လူနာအဖို႔ စိတ္ဓာတ္ အလြန္အမင္း က်ဆင္းသြား ႏိုင္တာေပါ့။

Clinical trials ထဲဝင္၊ မဝင္ ဆိုတာကို စင္ကာပူက ဆရာဝန္ႀကီးေတြက မေသာ္ေသာ္ တို႔မိသားစုကို အေသးစိတ္ ေမးျမန္းဦးမွာပါ။ ဝင္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ လက္မွတ္ထုိး ရမယ္။ လက္မွတ္ထုိး ရတယ္ ဆိုေပမယ့္ ကိုယ္ႀကိဳက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အဲဒီ သုေတသနက ထြက္ခြာခြင့္ ရွိတယ္။ သုေတသန ၿပီးဆံုးတဲ့အထိ ပါဝင္ေနစရာ မလိုဘူး။ ဒီလိုထြက္ခြာ လာလို႔လည္း ဆရာဝန္ေတြက ေဆးဆက္ၿပီး မကုေပးေတာ့ဘူး၊ ဂ႐ုမစိုက္ေတာ့ဘူး ဆိုတာ မ်ဳိးလည္း လံုးဝမရွိပါဘူး။

သုေတသနမွာ ပါဝင္မယ့္ လူနာမ်ား ဘက္က ဆရာဝန္ကို ေမးသင့္တဲ့ ေမးခြန္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီေဆးဝါး အသစ္က လူနာရဲ႕ေရာဂါမွာ ဘယ္လို အသံုးတည့္ မယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားလည္း ဆိုတာ ေမးရမယ္။ ေကာင္းမယ္ဆိုတာ ႀကိဳေမွ်ာ္ မွန္းထားၿပီး ျဖစ္လို႔ ေဆးအသစ္ကို စမ္းၾကတာ မဟုတ္လား။ ေနာက္ ကိုယ့္လူနာ ပါဝင္မယ့္ သုေတသန အဆင့္ Phase ကိုေမးရမယ္။ Phase III ဆိုရင္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး နည္းသြား ေလာက္ၿပီေပါ့။ Phase I နဲ႔ Phase II ကို ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ၿပီကိုး။  ေနာက္တစ္ခ်က္က ေဆးဝါးအသစ္နဲ႔ ကုသမႈကို ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔ ခံယူရမွာလဲ ဆိုတာ ေမးရမယ္။ ထိုးေဆးလား၊ စားေဆးလား၊ အေရျပား ေအာက္ထဲ ထိုးမွာလား စသည္ျဖင့္ ေမးရပါမယ္။ ကုသမႈ အေသးစိတ္ကို သိထားဖို႔ လိုတယ္။ ကိုယ္က သူမ်ားတိုင္းျပည္ ကိုသြားၿပီး စမ္းသပ္ခံ ရမွာကိုး။

လူနာဘက္က ေမးစရာ ေမးခြန္းေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ ဒီေခတ္က သတင္း ဆက္သြယ္ေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတဲ့ ေခတ္မို႔ သူတို႔ဆီက စမ္းသပ္မဲ့ ေဆးအမည္ကို ရတာနဲ႔ အင္တာနက္မွာ Download ခ်ၿပီး ရွိသမွ် ေမးခြန္းေတြကို မ်ားမ်ားေမး သင့္တယ္လို႔ အႀကံျပဳ လိုက္ပါရေစ။

ျမ၀တီေန႔စဥ္သတင္းစာ ၊ စာ(၈)